Route 1: Oorlog in Ommel, Asten, de Groote Peel, Meijel, Neerkant, Liessel en Vlierden
Zondag 5 juli 2020
Afgelegd: 73 kilometer
Totaal: 73 van 1000 kilometer
Eerdere blogs van dit project op een rijtje: klik hier
Het is zover, de kop is eraf. De eerste 73 kilometer door het Brabant van de Tweede Wereldoorlog. Een route die zowel voorkomt in het boekje Fietsen door Death Valley de Peel als in de verzameling routes van Brabant Remembers, de zogeheten Liberation Routes. Zaterdagavond zette ik er nog een streep door vanwege de weersvoorspellingen, maar bij het vroege ontwaken bleek fietsen gewoon mogelijk. Om 6:45 uur zat ik op de fiets en ik heb slechts twee keer wat motregen op mijn pad gehad.
Het officiële beginpunt ligt bij het museum in Asten, ik start in Vlierden omdat dit vlakbij mijn huis is. Ik kom vanzelf langs het Museum Oorlog en Co, waarover ik vorige week schreef. Wie alles wil weten over Erwin Michael Joseph en andere lokale verhalen, moet eens een kijkje gaan nemen in dit particuliere oorlogsmuseum. Ik fiets nu door en na een kilometer of vijf ben ik in Ommel.
Een grote ontploffing in Ommel
Ik was er vorig jaar al eens naartoe gefietst, de langgevelboerderij van dit verhaal staat er nog. Op ’t Ommels Eindje, net buiten de dorpskern van Ommel, hebben de grote gezinnen Klaus en Michiels een gezamenlijke schuilkelder: een diepe sloot tussen de boerderijen. In september 1944 wordt er enorm gevochten tussen de Duitsers en de geallieerden en de families kruipen in de schuilkelder. Een granaat raakt een van de twee dikke lindebomen pal achter de schuilkelder. Het projectiel valt recht naar beneden en ontploft. Acht kinderen zijn op slag dood; daarnaast zijn er zes gewonden, van wie vijf ernstig. Van hen sterven er later nog drie. Dora Michiels en Martien Klaus vertellen hun verhaal op deze website. In Ommel is niet lang geleden een mooie gedenkplaats gerealiseerd en bij de kerk op het dorpsplein kun je tegenwoordig het verhaal verbeleven via augmented reality. Zie foto’s hieronder.
Asten
Door naar Asten, waar diverse borden zijn geplaatst met verhalen uit de oorlog. Bij de molen bijvoorbeeld, waar in 1944 een veldhospitaal verrees; een Amerikaans tentenkamp. Op de eerste twee foto’s hieronder die molen, toen en nu. Natuurlijk gaat de route langs het Museum Klok & Peel, gevestigd in de voormalige boerderij van de familie Leenders. In februari 1945 was dit het tijdelijke onderdak van een van de belangrijkste militaire leiders van de geallieerden, de Brit Bernard Montgomery. Interessant is ook de plek bij de Zuid-Willemsvaart, Sluis 11. Hier lag destijds een belangrijke brug als verbinding tussen Someren en Asten, van strategisch belang zowel in mei 1940 als bij de bevrijding ruim vier jaar later. Er is hevig gevochten op deze plek; in 1944 is de brug ook opgeblazen waarna de Amerikanen een Bailybrug realiseerden zodat Asten alsnog kon worden bereikt. Zo zou deze oversteek dus ook cruciaal zijn voor de bevrijding van Deurne en Oost-Helmond. Via het kasteel van Asten, op 5 oktober 1944 door de Duitsers in brand gezet en nooit meer herbouwd, verlaat ik dit mooie dorp.
Asten-Heusden en De Groote Peel
Door naar Nationaal Park De Groote Peel, halverwege mijn route. Bij de Kerk van het dorpje Heusden is een monument voor oorlogsslachtoffers en even verder ligt een Duits wehrmachthuisje op grondgebied van de golfbaan. Op het bord staat dat je dit huisje ziet vanaf het bospad, maar helaas was dit niet het geval. Hier in de buurt, waar nu een visvijver is, was tijdens de oorlog ook een onderduikerskamp. Maandenlang woonden twaalf jongeren hier in de bossen, later verhuisden ze naar een plek bij Lierop die later deze zomer nog aan bod komt (lees hier). Door naar de boerderij van Van Bussel, even verderop, waar in juni 1943 bomsplinters gaten in de muur sloegen. Dakpannen vlogen van het dak, gevels sprongen, ruiten en binnendeuren werden uit hun kozijnen gelicht. Bijzonder: er waren geen persoonlijke ongelukken. Zelfs baby Annie kon het navertellen, haar wiegje lag vol glas.
Doortrappen naar De Groote Peel, waar Staatsbosbeheer een mooi buitencentrum in beheer heeft en waar een lekkere tosti op mij wacht. De fiets is niet welkom in het natuurgebied; wie tweehonderd meter loopt stuit op het pilotenmonument. Het gebied staat bekend vanwege de luchtoorlog, in deze regio vielen tientallen vliegtuigen. Death Valley De Peel, zo werd de regio genoemd door de militairen. In 2002 kregen de gevallen piloten hier een monument. Ik fiets door richting Meijel. De natuur is hier prachtig.
Meijel en omgeving
Op weg naar Meijel stuit ik op diverse betonnen bunkers, destijds onderdeel van de verdedigingslinie Peel-Raamstelling. Eind jaren dertig gebouwd door de Nederlanders om zo de Duitsers te verrassen, maar ze verloren al gauw hun nut en er werd in mei 1940 dan ook geen schot gelost. Bij de bevrijding van Nederland zijn de bunkers zowel door de Duitsers als door de geallieerden gebruikt. Leuk: hier op de Vossenberg is sinds enige maanden een uitkijktoren te beklimmen voor een prachtig uitzicht op 25 meter hoogte.
Ik wist dat Overloon gigantisch in puin lag na de oorlog, maar ik wist niet dat dit ook in Meijel het geval was. Volgens de BBC was hier het grootste strijdtoneel sinds D-Day! Zo’n beetje het hele dorp werd weggevaagd. Ik fiets door het centrum en aan de andere kant van het dorp fiets ik er weer uit, om door het buitengebied richting Neerkant te rijden. We zijn dan dan weer terug in Noord-Brabant en vlak voor de straat Vuurlinie kom ik nog een laatste bunker tegen.
Neerkant en Liessel
Ik eindig de eerste route in de Deurnese kernen Neerkant en Liessel. Bij de kerk van Neerkant bekijk ik twee monumenten; dat voor de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en de gedenkplaats voor de zes gezinsleden die omkwamen bij de ramp met de MH17. Het oorlogsleed in Neerkant is groot, het ging er enorm tekeer in 1940 en 1944. Tragisch verhaal: Nederlandse militairen vroegen bewoners om hun huizen te verlaten, waarna de panden in brand werden gestoken om een vrij schootsveld te krijgen. Snel daarna kregen ze het bevel om zich terug te trekken. Een trieste aanblik, de hoge rookkolommen van de brandende huizen. Voor niets in de hens gezet.
Door naar Liessel, een flink eind fietsen. Sinds 1992 is hier een oorlogsmonument en de Britse, Amerikaanse en Nederlandse vlaggen waaien mee met de wind. Het monument is geplaatst buiten het dorp, bij het gehucht Leensel. Het is een waardige oorlogsmonument in een regio die zwaar beschadigd raakte.
Via Vlierden en het genoemde particuliere oorlogsmuseum rijd ik terug naar Helmond, naar huis. Ik heb de eerste route in de benen, 73 kilometer. De kop is eraf. De foto’s zijn bepaald niet zomers, hopelijk tref ik in de komende weken meer blauwe luchten. Maar het was een mooie tocht met veel indrukwekkende oorlogsverhalen.
[…] zijn. Er is geen schot gelost, we werden compleet verrast door de Duitsers. Hetzelfde schreef ik vorige week bij de bunkers in Meijel; niet gebruikt in 1940. De loopgraven waren destijds voorzien van houten […]