Ik heb vrij weinig met de Amerikaanse schilderkunst, maar Edward Hopper is een held. In New York bezocht ik in augustus 2013 een prachtige expositie van zijn werk in het Whitney Museum. Voor een fan als ik natuurlijk fantastisch: al zijn werk op één locatie, in plaats van verspreid over het hele land. Van Nighthawks tot Early Sunday Morning, van Soir Bleu tot Gas – google even als je geen idee hebt over welke werken ik het nu heb. Geloof me, de eerstgenoemde kent iedereen. Eenzaamheid, dat is het veelgebruikte thema van deze kunstenaar.
Edward Hopper leefde van 1882 tot 1967 en bewoonde vrijwel zijn hele leven de bovenste etage op 3 Washington Square North, in het hart van Greenwich Village, op Manhattan. Ik heb er aan de deur gestaan, maar de woning is helaas niet toegankelijk voor bezoekers. Hier schilderde Hopper al zijn meesterwerken, als hij niet in zijn zomerverblijf op Cape Cod was met zijn vrouw Josephine. Hij kon uren door Greenwich Village lopen, op zoek naar inspiratie. Kijkend naar mensen, turend naar gebouwen, of gewoon rustig wandelend naar het Sheridan Theatre of naar de vestiging van de New York Public Library op West 13th Street. Hij wandelde vrijwel dagelijks over Greenwich Avenue, de straat die diagonaal door het kaarsrechte stratenplan van Manhattan loopt.
Zijn twee meest beroemde schilderijen worden al vele jaren door historici onderzocht: hebben de afgebeelde panden echt bestaan? En zo ja: waar? Hieronder beknopt de uitkomsten van het onderzoek.
Locatie Nighthawks
Er bestaat een beroemde foto van de schilder gemaakt op 1 november 1941, waarbij Hopper voor een leeg doek peinzend wegkijkt (klik hier). Op 21 januari 1942 was het doek niet meer leeg; die dag rondde hij zijn meest beroemde schilderij af: Nighthawks (foto rechts). Onderzoekers zijn al decennia bezig met waar Hopper zijn inspiratie vandaan haalde voor dit werk. Heeft het café ooit echt bestaan? Opvallend is de vorm van het pand; als een taartpunt, of een pizzapunt, zo je wilt. Hopper kende deze geometrische compositie. Zo was in 1902 het Flatiron Building gerealiseerd, met aan de voet een dergelijke taartpunt (klik hier, en zie foto onderaan dit artikel). Daarnaast kende de diagonale Greenwich Avenue meerdere scherpe straathoeken (klik hier voor een kaartje). Op de hoeken met 11th en 12th street stonden ook daadwerkelijk gebouwen in de vorm van een taartpunt. Meest waarschijnlijk haalde Hopper zijn inspiratie hier; op één van die hoeken – hij liep er immers bijna dagelijks. Heeft er een café op één van deze hoeken gezeten? Op de hoek van Greenwich Avenue en 11th Street zien we anno 2014 nog steeds het smalle hoekpand dat er 70 jaar geleden ook stond (zie Google Streetview, er zit nu een bloemist). In de tijd van Hopper zat er eerst een kleermaker/wasserette (zie foto) en later een kiosk met boven de ruiten een advertentie voor tabak, net als in Nighthawks (Murad, zie foto). Zou dit de locatie van Nighthawks zijn? Eén blok verder, op de hoek van Greenwich Avenue en 12th Street (huidige situatie), stond ooit ook zo’n taartpunt. Het gebouw stond direct naast het voor Hopper heel erg bekende Sheridan Theatre (zie foto). Deze taartpunt lijkt dan wel minder op die in Nighthawks, maar: hier zat wel degelijk een restaurant! De zaak heette Crawford Lunch (zie andere foto van deze hoek) en Hopper móet hem gekend hebben. Op de ruit staat zelfs het woord LUNCH, net als in een schets van Hopper. Mijn eigen conclusie: het pand van Nighthawks heeft nooit bestaan; minstens twee plekken hebben Hopper geïnspireerd. Mogelijk heeft Hopper de situaties op de hoeken van 11th en 12th Street samengevoegd tot één beeld: de hoek op het prachtige schilderij. Maar hierover zijn de meningen verdeeld… Diverse Amerikanen schreven erover op het internet; kijk bijvoorbeeld hier en hier.
Locatie Early Sunday Morning
Ook over de exacte locatie van Early Sunday Morning (foto rechts) wordt al jaren gediscussieerd. Hopper schilderde het in 1930, twaalf jaar voor Nighthawks. Recent onderzoek bracht aan het licht dat dit doek waarschijnlijk haar oorsprong vindt op 7th Avenue, tussen 15th en 16th Street. Klik hier voor de actuele situatie op deze plek. Het bakstenen gebouw uit 1878 is allang verdwenen en vervangen door moderne hoogbouw, maar oude foto’s van onder andere de New York Historical Society en de New York Public Library tonen aan dat er op deze plek wel degelijk ooit een gebouw heeft gestaan dat erg veel lijkt op dat van Hopper. Het gaat om de laagbouw op deze foto’s uit 1914; die met de luifels. Ook de kapperspaal is hier te zien; de rood-witte paal die Hopper ook schilderde, die vroeger gebruikt werd door kappers om hun kapperszaak kenbaar te maken aan het publiek (zie ook deze foto’s). Van links naar rechts (hoger pand links niet meegerekend) zie je hieronder de Union Cigar Store, de kapperszaak Louis’ Antiseptic Barber Shop, het restaurant Oysters & Chops, kleermaker The Coup Bros. Tailors en een bakker. Een deel van de winkels komt herkenbaar terug in Early Sunday Morning. Hopper gebruikte zijn vrijheid om bepaalde zaken aan te passen op zijn doek. Terwijl hij schilderde werden er in de omgeving enorme kantoorpanden gebouwd; op het schilderij zien we een referentie naar die hoogbouw in de rechterbovenhoek. In 1939 werden de winkels op het schilderij ook gesloopt, om plaats te maken voor het gebouw dat er nu nog steeds staat. Drie jaar later startte Hopper met zijn Nighthawks.
Tijdens mijn dagen in New York had men in de taartpunt van het beroemde Flatiron Building iets prachtigs gedaan: Nighthawks werd tot leven gewekt in een 3D-beleving, zie foto hieronder – en zo werd het gebouw door het Whitney Museum gebruikt als promotiemiddel voor de prachtige expositie waarover ik het in de inleiding gehad. Hopper, bijna vijftig jaar geleden overleden, leeft eigenlijk nog steeds!
Speak Your Mind